خون مردگی (علت، علائم و درمان آن)

خون مردگی

در طول فعالیت فیزیکی، جریان خون افزایش می یابد. در عضلات، گردش خون می تواند از 8/0 لیتر در دقیقه (۱۵ درصد بازده و برون ده قلبی) در هنگام استراحت تا ۱۸ لیتر در دقیقه ( ۷۲ درصد برون ده قلبی) در طول فعالیت شدید، افزایش یابد. استنباط می شود که خون مورد نیاز عضلات در طول فعالیت ورزشی، زیاد است. زمانی که عضله آسیب می بیند مقدار خونریزی، نسبت مستقیم با جریان خون عضله و نسبت معکوس با کشش عضله در زمان آسیب دارد. نتیجه پارگی بیش از آنکه به علت آن بستگی داشته باشد به محل و وسعت آن بستگی دارد؛ در ادامه بحث خواهید دید که هیچ تفاوتی بین دو نوع پارگی قائل نمی شویم. همچنین درمان، بهبود و ترمیم عضله براساس نوع، وضعیت و مقدار خون مردگی و پارگی بافت متفاوت خواهد بود.

انواع خون مردگی

١- خون مردگی درون عضلانی

خونریزی درون عضله ممکن است به دلیل پارگی یا ضربه ایجاد شود. خون مردگی از درون پوشش عضله (فاسیا) شروع، و باعث افزایش فشار درون ماهیچه ای می شود و هر عاملی را که باعث افزایش خونریزی شود، از طریق متراکم کردن رگ های خونی بی اثر می کند. تورم ایجاد شده بیش از ۴۸ ساعت باقی می ماند و با درد و عدم حرکت توأم می شود. از آنجائی که خونریزی به علت خاصیت اسمزی مایعات را از طرف بافت به سمت خود می کشد تورم بافت آسیب دیده افزایش می یابد. ممکن است عملکرد عضله نیز کاملا" مختل شود. اگر پوشش عضله آسیب ببیند، ممکن است خون در فضای بین عضلات پخش شود یا اطراف بافتها را احاطه کند. ممکن است خون مردگی درون ماهیچه سندرم حاد کمپارتمان را که از فشار قسمت های درونی عضله ناشی می شود، ایجاد کند.

۲- خون مردگی بین عضلانی

خونریزی بین عضله ممکن است زمانی روی می دهد که پوشش عضله (فاسیا) و رگهای خونی نزدیک به هم آسیب دیده اند. روی دهد. پس از مدتی به دلیل گسترش خونریزی، فشار بسرعت پائین می آید. معمولا" ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از وارد آمدن صدمه، در فاصله کمی از محل آسیب دیده در اثر تجمع خون تورم و کبودی ایجاد می شود. از آنجائی که افزایش فشار تداوم ندارد، ورم عضله موقتی است و عملکرد آن به سرعت به حالت طبیعی بر می گردد. درمان فوری عضله امکان پذیر است و می توان انتظار داشت که بهبودی به سرعت و به طور کامل، حاصل شود.

درمان خون مردگی

درمان پارگی عضله و خون مردگی

ورزشکار با مربی باید خونریزی عضله را بدون در نظر گرفتن علت به وجود آورنده آن، کنترل یا متوقف کنند و از اقدامات زیر بهره گیرند:
- تشویق به استراحت کردن
- سرد نگه داشتن محل آسیب دیده
-بستن محل آسیب دیده
-بالا نگه داشتن عضو آسیب دیده
- کاهش فشار بر عضو آسیب دیده
اگر پا دچار آسیب شود، باید از چوب زیر بغل استفاده کرد تا تشخیص قطعی داده شود. زمانی که بازو آسیب می بیند، ممکن است که استفاده از تخته شکسته بندی در طول مرحله حاد آسیب وارده مؤثر باشد. به محض آسیب دیدن عضله، دفاع بدن در برابر خونریزی (انعقاد یا لخته شدن خون) وارد عمل می شود و عملکرد خود را برای چندین ساعت ادامه می دهد. به هرحال، مکانیسم های جبرانی در طول ۲۴ تا ۳۶ ساعت اول ناپایدار هستند و خونریزی ممکن است به دلیل دیگری از جمله تکرار ضريه، انقباض شدید عضله، یا تحمل وزن بدون حمایت تداوم یابد. ماساژ دادن که بر ضربه های کوچکی که پی در پی ایجاد شده اند، مؤثر است، نباید در مدت ۴۸ تا ۷۲ ساعت از آسیب عضلانی استفاده شود. هنگامی که احتمال پارگی عضله یا خونریزی قابل توجه وجود دارد، باید هرچه سریعتر با یک پزشک مشورت شود. پزشک براساس میزان آسیب وارده اقدامات لازم را انجام خواهد داد. اگر آسیب شدید باشد، فرد در بیمارستان بستری می شود، چرا که ممکن است خونریزی و ورم افزایش یابد، تأمین خون مورد نیاز دچار اختلال شود، و یا فشار درون عضله بالا رود. این مسائل چنانچه نا آگاهانه رها شوند و مورد توجه قرار نگیرند، می توانند خطرناک باشند. اگر خونریزی زیاد نباشد یا اگر هیچگونه علائم مشخصی در مورد نوع و میزان آسیب وجود نداشته باشد، ممکن است ۴۸ تا ۷۲ ساعت استراحت تجویز شود. تشخیص دقیق که می تواند در مرحله حاد و برای ۲ تا ۳ روز اول آسیب غیرممکن باشد، باید به صورت جدی مورد بررسی قرار گیرد. معاینه و بررسی مداوم محل آسیب دیده به منظور تشخیص خونریزی درون عضله ضروری است. کاهش ورم و بهبود سریع عملکرد عضله، بیان کننده خونریزی درون عضله ای، و تداوم یا افزایش تورم همراه با عملکرد ضعیف عضله نشان دهنده خونریزی بین عضله ای هستند.

بعد از گذشت ۴۸ تا ۷۲ ساعت از آسیب دیدگی، باید به سئوالات زیر پاسخ داده شود:

۱- آیا تورم ایجاد شده از بین رفته است؟ اگر نه، احتمالا خون مردگی درون عضلانی وجود دارد.
۲. آیا خونریزی گسترش یافته و باعث کبودی در اطراف ناحیه آسیب دیده شده است؟ اگر نه، احتمالا خون مردگی درون عضلانی است ۳- آیا قابلیت انقباض عضله آسیب دیده به حالت طبیعی خود بازگشته با بهبود یافته است؟ اگر نه، احتمالا" آسیب دیدگی باعث خون مردگی درون عضلانی شده است. ۴- آیا خون مردگی، نشانه ای از پارگی کلی یا جزئی عضله است؟ تشخیص دقیق آسیب دیدگی مهم است. چرا که فعالیت زود هنگام عضله مبتلا به خون مردگی شدید درون عضلانی گرفته است و یا پارگی کامل عضله می تواند باعث خونریزی بیشتر شود و گاهی اوقات تشکیل بافت زخمی یا جوشگاهی را افزایش دهد. این مسأله احتمالا" منجر به طولانی تر شدن مرحله بهبود آسیب دیدگی می شود و حتی ممکن است که منجر به ناتوانی دائم عضله گردد. درمان بعد از گذشت ۷۲ ساعت از آسیب دیدگی به تشخیصی که داده شده است بستگی دارد.

درمان خون مردگی بعد از گذشت ۷۲ ساعت

پس از گذشت شرایط بحرانی درمان اولیه، پارگی های جزئی کوچک، خون مردگی های بین عضلانی و خون مردگی های کوچک درون عضلانی باید با انجام اقدامات زیر کنترل شوند.
- بستن محل آسیب دیده با یک باند کشی
- استفاده از گرما به طور موضعی در محل آسیب دیده؛ درمان محل آسیب دیده با استفاده از سرما و گرما به طور متناوب ممکن است گاهی اوقات مفید باشد می گیرند
- برای فعال کردن عضله، اصولی خاصی وجود دارد که به روش زیر انجام می گیرند:
١- ورزشهای بدون تحرک و بدون فشار
۲- ورزشهای بدون تحرک با فشار کم
3- تمرین های حرکتی فعال و محدود به دامنه فعال حرکت تا آستانه ظهور درد
۴- ورزش های حرکتی با افزایش تدریجی فشار
۵- انجام ورزش های کششی به منظور بهبود میزان حرکت عضله. این مسأله مهم است که عضلاتی را که مخالف جهت عضلات آسیب دیده عمل می کنند، ورزش دهیم
۶- انجام ورزش های هماهنگ کننده یا درک موقعیت
۷- افزایش تدریجی فعالیت و فشار وارد بر عضله آسیب دیده. اگر اندام های تحتانی آسیب دیده باشند، ممکن است ورزش هایی نظیر دوچرخه سواری و شنا که مقدم بر ورزش های دیگر هستند، توصیه شوند.
۸- فعالیت ورزشی خاص : اگر علایم ایجاد شده توسط عضله آسیب دیده بهبود نیابد، بررسی مجدد خون مردگی درون عضله و بافت آسیب دیده مهم است. براساس ارزیابی وضعیت موجود، پزشک ممکن است که یک یا تعداد بیشتری از اقدامات زیر را تجویز کند:
- انجام معاینات بیشتری بر روی ناحیه آسیب دیده و اندازه گیری فشار درون عضله (اجزای درونی)
- اگر نوسان مایع وجود داشت، سوراخ کردن و تخلیه محل آسیب دیده با یک سوزن بزرگ، انجام می شود.
- عکسبرداری با اشعه ایکس از بافت نرم بدن، و گاهی اوقات با ماده حاجب
- انجام سونوگرافی
- انجام عمل جراحی
پس از تشخیص نوع آسیب دیدگی، پزشک چندین روش درمانی در اختیار خواهد داشت:
- استفاده از باند کشی برای بستن ناحیه آسیب دیده و برنامه ورزشی برای عضله آسیب دیده، همان طور که در بالا گفته شد
- استفاده از داروهای ضد التهاب
- عمل جراحی باید در خونریزی های شدید به ویژه در خونریزی های درون عضله و پارگی های جزئی یا کاملی که بیش از نیمی از تنه عضله را در بر می گیرند، انجام شود. زمانی که عضله آسیب دیده به تنهایی عملکردهایی را انجام می دهد یا عضله ای با عملکرد مشابه وجود ندارد نظیر عضله سینه ای بزرگ، عمل جراحی اهمیت خاصی دارد. هدف از انجام عمل جراحی، برداشتن لخته خون ایجاد شده و ترمیم تارهای عضلانی پاره شده از طریق بخیه زدن آنها به یکدیگر است

توانبخشی

توان بخشی بعد از عمل جراحی از طریق گفتگوی ورزشکار با پزشک خود، بر اساس توجه به وضعیت و شدت آسیب وارده مشخص می شود. پژوهش ها نشان داده اند که زمانی که توانبخشی، زود شروع می شود، با بازگرداندن جریان طبیعی خون و پیشرفت توانایی فرد، بهبودی سریع تر حاصل می آید. ورزشکار می تواند، با موافقت پزشک مدتی پس از عمل جراحی تمرین های ایستا (انقباض عضله بدون حرکت) را شروع کند و در مراحل بعدی فعالیت های حرکتی و انعطافی را انجام دهد.

بازگشت به فعالیت های ورزشی

بهبودی عضله زمانی کامل است که عضله در انقباض کامل خود بدون درد با حساسیت باشد. هنگامی که عملکرد کامل عضله، انعطاف پذیری کامل در مفاصل محور و الگوی طبیعی حرکت باز می گردند، می توان برنامه های ورزشی را کاملا" از سر گرفت. مدت زمان در نظر گرفته شده برای بهبود پارگی عضله، بین ۳ تا ۱۶ هفته متفادت است و این مساله به وضعیت و میزان آسیب وارده بستگی دارد.
خون مردگی درون عضله در بافت آسيب ديده اغلب به صورت یک برجستگی ظاهر می شود که مدت بهبود آن بین ۲ تا ۸ هفته است، در حالیکه فعالیت ورزشی می تواند اغلب تنها یک یا دو هفته بعد از خون مردگی در بین عضلات از سر گرفته شود.

پارگی های جزئی و کلی عضله و نتایج حاصل از بهبودی آنها. بالا سمت چپ، پارگی جزئی عضله. بالا سمت راست، پارگی کلی عضله. پائین سمت چپ، بهبود پارگی جزئی عضله بدون انجام عمل جراحی تصویر وسط بهبودی بافت جوشگاهی در پارگی کامل عضله بدون انجام عمل جراحی، پائین سمت راست، بهبودی پارگی عضله با انجام عمل جراحی، خون مردگی از بین رفته و انتهاهای عضله پاره شده به یکدیگر دوخته شده است.

ورزشکاری که دچار آسیب عضلانی شده است، نباید در مسابقات شرکت کند تا زمانی که کاملا بهبود یابد به طوری که در طول انجام تمرینات سنگین، هیچگونه دردی نداشته باشد.