مورد علاقه ها 0

انواع حجامت و بایدها و نبایدهای آن که باید بدانید

حجامت و خواص آن

مقدماتی درباره حجامت

حجامت یک رفتار درمانی است که از وحی نشأت گرفته و در مرتبه عالی عروج رسول گرامی اسلام(ص) به ایشان توصیه شده است و استفاده از روایات نشان می دهد که ضوابط اجرایی و مواضع مناسب آن نیز توسط حضرت جبرئیل(ع) تذکر داده شده است. بنابراین رفتار درمانی حجامت یک امر آمیخته با مبانی وحی و همراه با معنویت است که با سرشت انسان سازگار بوده و اجرای آن در برگیرنده سلامت جسم و روح انسان می گردد و فرد انجام دهنده حجامت علاوه بر این که یک رفتار درمانی انجام می دهد و با تمسک به دعایی که باید در حال انجام حجامت خوانده شود از خداوند تبارک و تعالی طلب شفا می کند و از این که یک دستور مذهبی را به انجام رسانده است احساس رضایت خاطر به او دست می دهد. از این جهت حجام نیز باید موقعیت خود را درک نموده و رفتار، نیت و برخورد بیمار را به نحوی سامان دهد که شایستگی ابزار شفای خداوند تبارک و تعالی قرار گرفتن را پیدا کند. 

آنچه ما را به ضرورت این امر هدایت می کند بطور کلی این است که درد را خدا می دهد و درمان نیز از سوی خداوند است و طیب تنها وسیله درمان است و آرامش دهنده و تطبیق دهنده دارو به درد و در نهایت اگر خدا نخواهد بیمار درمان نمی گردد و در مورد حجامت نیز تأکید شده است که در آن شفایی هست همانا در شربتی از عسل و با در نیغ حجامت یافت می گردد. توجه به این مطلب نشان می دهد که حجام وسیله القای شفا به بیمار است و اگر این وسیله لیاقت کامل را نداشته باشد مانند عایقی است که مانع اتصال برق به لامپ می گردد.

حجامت

نحوه ارتباط حجام با فرد حجامت شونده

بحث نقش روانی درمان و درمان کننده در بیمار، نقشی نیست که از دیدگاه طبیبان و پژوهشگران شرق و غرب دور مانده باشد و تمام کسانی که در طب و درمان دستی دارند به تفش درمان پذیری روانی سایکوتیک بیماران واقفند ولی طب اسلامی بطور اخص به این نقش به عنوان یک رکن و پایه درمان توجه ویژه ای مبذول داشته است. مثلا در روایتی که حضرت علی (ع) به بیمار دارویی معرفی کردند. وی پس از مصرف دارو به حضرت شکایت کرد که یا امیر المومنین داروی مورد نظر را خوردم ولی درمان نشدم حضرت سؤال کردند آیا قبل از تناول دارو بسم الله الرحمن الرحیم گفتی؟ پاسخ داد: خیر، فرمودند همان دارو را با ذکر بسم الله الرحمن الرحیم بخور بهبود می بایی این کار را انجام داد و درمان شد. روایات دیگری که حاوی این مضمون است نشان دهنده نقش تنگاتنگ نیت و روان پاک و ضمیر روشن درمان کننده و رفتار صمیمانه و محبت آمیز ورحیمانه او در درمان بیمار است. 

حجامت به عنوان یک امر درمانی زمانی نتایج کامل خود را نشان می دهد که با ویژگی های شایسته خود و به دست طبیبان و حجام پاک طینت و خیر خواه و نیکوکار انجام گردد و از مسلمانان می خواهم که برای مجریان این امر دعا کنند تا خداوند تبارک و تعالی شفا را در دستان ایشان جاری سازد و از مجریان این امر نیز استدعا داریم که خود را مستعد استجابت دعاها قرار داده و رفتارهای ذیل را به عنوان یک وظیفه انجام دهند:
الف- برای بنای کار و شروع به این امر خیر نیت نماید تا خداوند آنان را وسیله خوبی برای شفای بیماران قرار دهد و روزانه و قبل از حجامت نیز این نیت موجب جلب رحمت بیشتر خداوند تبارک و تعالی خواهد بود.
ب- با بدنی پاک و حتی الامکان با وضو به انجام حجامت بپردازید و قبل از آن امور عادی خود را به انجام رسانده باشند و خدای ناکرده از گروه ترک کنندگان نماز و روزه و پشت کنندگان به قرآن نباشند.
ج- توسل به ائمه اطهار (عليهم السلام) و طلب شفا از طریق آنان در برنامه زندگی طبیان جایگاه ویژه ای داشته باشد.
د- کسب درآمد بیشتر به نحوی که موجب ایجاد فشار و سنگینی بر بیمار بشود جزء انگیزه های اصلی آنان نباشند و هزینه درمان پس از انجام کار دریافت گردد.
تعهد به نکات فوق موجب عنایت ویژه الهی و برکت و وسعت در کار و موفقیت در وظیفه درمانی بر سلامت و سعادت بیمار و طبیب و خشنودی الهی و وسعت روزی طبیب خواهد بود. قبل از پرداختن به موضوع روش اجراء متذکر می شویم که اساسا دو نوع حجامت وجود دارد.

انواع حجامت

انواع حجامت

1- حجامت گرم و خشک (باد کش)

این حجامت بدون خونگیری و عبارت است از ایجاد باد کش در نقاط مختلف بدن به منظور انبساط عروقی بدن و رفع انسداد عروق و متمرکز نمودن سم وارد شده بر بدن از طریق گزنده ها و جلوگیری از پراکنده شدن زهر به سراسر بدن، تزریق اکسیژن و ماساژ عمیق بدن که در این صورت با چرخش بادکش همراه با عضله متورم شده روی سطح بدن همراه خواهد بود. 

۲-حجامت تر

این روش عبارت است از ایجاد بادکشی و تورم ثابت در نقطه ای از بدن به مدت چند دقیقه وسپس ایجاد چند خراش سطحی در روی پوست به شکل پراکنده به نحوی که تمامی محیط باد کش شده را بپوشاند و بادکش مجدد روی همان نقطه 3 الى 5 مرحله متوالی که در هر مرحله از ۳ تا ۵ دقیقه طول می کشد و با کمک بادکش و ایجاد انبساط و مکش در موی رگها از طریق خراش های سطحی خون گرفته می شود و مجموعه خون گرفته شده با این روش در حدود ۵۰ الی ۱۰۰ سی سی می باشد.

مقدمات رفتاری قبل و حین حجامت

رفتار صمیمانه با بیمار و دعوت محبت آمیز و حکیمانه او بسوی درمان بوسیله حجامت و روش های درمانی اسلام باید از ملکات ( عادات) اخلاقی طبیبان باشد.
ایجاد یک فضای بدون آلایش و صمیمانه ای که در آن بیمار بتواند ابراز نظر نموده و بدون پیرابه مشکل خود را با طيب مطرح نماید و با آسودگی خاطر به وی اعتماد کند و آرامش کامل را در مطب احساس نماید، از وظایف اولیه رفتاری طبيب است. ایجاد یک ارتباط فیزیکی مانند گرفتن نبض ساعد یا فشار خون بیمار و با کشیدن دست بر پیشانی بیمار در بسیاری از موارد در بیمار دچار تزلزل خاطر و نگران و هیجان زده ضروری است. این ارتباط برای بیمار مفید و آرام بخش است.

حجامت

سؤالاتی که قبل از انجام حجامت باید از بیمار پرسیده شود:

۱- آیا بیمار گرسنه و یا تشنه است، وضعیت تغذیه و سوخت و ساز بدن بیمار چگونه است؟
فردی که حجامت می شود به هیچ وجه نباید گرسنه باشد چرا که در احادیث آمده است که اگر حجامت شونده حين حجامت گرسنه باشد، خون از بدن او خارج شده ولی بیماری در بدن او می ماند. هم چنین طبق مشاهدات فراوان، در مواقع خالی بودن معده درصد موارد غشوه بیشتر می باشد.
بنابراین اگر بیمار گرسنه باشد، باید ابتدا غذای سبکی بخورد تا حجامت تأثیر مطلوب را بگذارد.
۲- آخرین باری که خون داده و با جراحی کرده و با حجامت نموده است چه زمانی بوده است؟
همزمانی موارد فوق با حجامت در بسیاری از موارد سبب ضعف شدید بیمار می گردد.
۳- آیا سابقه بیماری هایی مانند هپاتیت، هموفیلی و یا HIV را دارد؟
4- ابا سابقه MI را داشته و در چه زمانی دچار این مشکل شده است؟ در حال حاظر بیمار چه داروهایی را مصرف می کند؟
حتی الامکان بین انجام حجامت و مصرف داروهایی که سبب برادی کاردی می شوند باید 6-4 ساعت فاصله باشد.
۵- آیا ییمار عصبائی، خسته و با کم خواب است؟ از معاشرت جنسی او چند ساعت گذشته است؟
امام رضا (عليه السلام) می فرمایند: فصد و حجامت پس از عمل جماع خوب نیست و باید میان جماع و حجامت ۱۲ساعت فاصله باشد.
6-آیا بیمار زن در دوران قاعدگی می باشند ؟
خانم ها را در روزهای اول عادت که حجم خونریزی زیاد است به هیچ وجه نباید حجامت کرد. مشاهده شده است که انجام حجامت در این شرایط منجر به سردرد شدید و ضعف می شود. البته اگر یکی دو روز آخر دوره ماهیانه بوده و حجم خونریزی کم و یا بیمار از مسافت طولانی آمده و امکان مراجعه مجدد برای چند روز بعد را نداشته باشد می توان با احتیاط او را حجامت کرد و برای جلوگیری از ایجاد حالت ضعف ، نوشیدن شربت عسل را به بیمار پیشنهاد کرد.
۷- آیا بیمار حمله صرع دارد و یا در مواقع خونگیری و جراحی دچار شوک می شود؟
در صورت مثبت بودن حجامت این اشخاص باید در شرایط خاص و با دقت بیشتری انجام شود.
پس از سوالات انجام شده رفتار خود را با بیمار تنظيم نموده و تدارک لازم برای برخورد با بیمار را می نمائیم.

دعای حجامت

دعای حجامت

بعد از نشستن بیمار به او می گوئیم دعای حجامت را بخواند؛ چنانچه بیمار بی سواد بود و یا ضعف بینایی داشته باشد حجام باید دعا را شمرده و بلند بخواند تا او قادر به تکرار آن باشد. خواندن دعای حجامت نقش مهمی در آماده سازی بیمار از نظر روحی و از بین رفتن شرایط ترس و اضطراب و تأثیر گذاری بهتر حجامت او دارد. از طرف دیگر چون حجام می خواهد واسطه شفای الهی برای بیمار باشد بهتر است خود نیز قبل از زدن تیغ آن را بخواند و بدین ترتیب با خواندن دعای حجامت و آية الكرسی، حجامت خود را با توجه و حضور قلب انجام دهد.

بسم الله الرحمن الرحيم
اعود بالله الكريم في حجامتی مِنَ العَينِ في الدَم و من كُلِ سوءِ والاَعلالِ والاَسقام و الأوجاع والأمراض و اسئَلُکَ العافیه و المُعافاتِ والشفاءِ مِن كُلِ دا
ء
بنام خداوند بخشاینده مهربان
پناه می برم به خداوند کریم در حجامتی که انجام می دهم از انحراف در خون و از تمام بدی ها، علتها، سختی ها و دردها، و بیماری ها و از تو عافيت و اسباب عافیت و شفاء تمام بیماری ها را طلب می کنم.

آماده سازی اتاق حجامت

قبل از هر چیز بهتر است آرایش تخت ها در اتاق به نحوی باشد که بیمار در حال حجامت رو به قبله بنشیند وابن وضعیت موجب جلب معنویت بیشتر می شود و علاوه بر آن حجام باید نسبت به نظافت اتاقي حجامت دقت نظر داشته و مرتب وسایل و تخت و کف اتاق را بررسی و استریل نماید، حجام باید قبل از ورود بیمار جدید به اتاق حجامت وسایل و ابزار مربوط به حجامت قبلی را جمع آوری کند به طوری که هیچ آثاری از آنها بر جای نمانده باشد.

ورود همراهان بیمار به اتاق حجامت

بهتر است از ورود همراهان بیمار به اتاق حجامت(خصوصا اگر خود قبلا حجامت نشده باشند) ممانعت شود چون علیرغم این که کاری ساده بوده و درد چندانی هم ندارد دیدن آن ممکن است باعث ترسیدن افرادی که تاکنون حجامت نشده اند شود و همین موضوع باعث آن شود که بعدها هیچگاه تن به انجام حجامت ندهند. ضمنا تجربیات ناخوشایندی از حضور همراهان وجود دارد و دیده شده که بعضی افراد حين مشاهده حجامت دچار غشوه و مشکلات ناشی از آن می شوند.البته در موارد خاصی به تشخیص  پزشک می توان به همراه بیمار اجازه ورود داد. مثلا کود کی قرار است حجامت شوند و حضور پدر یا مادر او برای کمک کردن و آرام نمودن کودک لازم است یا بیمار ترس زیادی از حجامت دارد وجود همراه باعث قوت قلب او می شود.

حجامت تر

درک موقعیت بیمار در زمان حجامت

سؤالات انجام شده از بیمار قبل از حجامت، طبیب را در جریان وضعیت وی قرار می دهد. در این مرحله در جایگاه حجامت فرار می گیرد و برخی از طبیان بیمار را برای حجامت در اختيار حجام قرار می دهند و برخی دیگر خود حجامت را انجام می دهند. برای انجام یک رفتار جامع و کامل بهتر است که خود طبیب حجامت را انجام دهد و واکنش های بعدی بیمار در حال انجام حجامت را نیز کنترل نماید و تدابیر لازم را به مقتضای حال بیمار بیندیشد و بویژه در طرح های پژوهشی باید این کار از ابتدا تا انتها توسط یک نفر انجام پذیرد، ولی اگر چنانچه حجام باید حجامت را انجام دهد علاوه بر این که باید بیماری فرد را بداند باید در جریان سؤالات مذکور باشد و با خود حجام سوالات را مطرح نماید تا براساس اطلاعات بدست آمده پس از هماهنگی با پزشک به اقتضای حال بیمار با وی برخورد نماید.
زمانی که بیمار برای حجامت در جایگاه خود قرار گرفت باید به گونه ای با وی رفتار شود که احساس کند کاملا مورد توجه طبیب یا حجام قرار دارد. برای تفهیم این توجه لازم است ارتباط مستمری با بیمار برقرار باشد، این ارتباط می تواند از طریق تذکر به ذکر صلوات، پرسیدن حال بیمار در حال اجرای حجامت، گرفتن نبض بیمار، دست گذاشتن روی شانه بیمار و نگاه کردن به چهره بیمار از روبرو برای کنترل وضعیت وی و مشاهده تغییر رنگ چشم و چهره و بررسی احتمال ترس و یا آمادگی برای پذیرش شوک و یا سؤال این که حال تشنگی یا ضعف، سرگیجه و تهوع و بی حالی دارد یا خیر، برقرار گردد. به هر حال به هیچ وجه نباید بیمار را در حال حجامت تنها گذاشت.
درک موقعیت کامل بیمار تعیین کننده روش درمان و روش برخورد پزشک با بیمار است و ریسمان ارتباط معنوی پزشک و بیمار را محکم تر می سازد و به تشخیص پزشک نیز کمک می کند. معرفی بیمار به اتاق حجامت باید به گونه ای باشد که تصور تیغ جراحی و گرفتن خون، حتی الامکان در ذهن بیمار بزرگ و مهم جلوه نکند.

چگونگی ایجاد خراش

برخی از بیماران که اولین نویت حجامت را تجربه می کنند ترس و وحشت زیادی دارند، در برخورد با این بیماران باید به نکات ذیل توجه نمود:
1- باید به ایشان اطمینان داد که پشت آنها صرفا خراش داده می شود (ذكر كلمه خراش به جای تیغ زدن یا بریدن باعث آرامش بیمار می شود) و این خراش ها آنقدر سطحی هستند که خود به خود خونی از آنها خارج نشده و بواسطه مکش دستگاه است که خون جریان می یابد و به علت همین سطحی بودن خراش ها جای آن ظرف حداکثر ۱۲ ساعت ترمیم می شود.
2- این قبیل بیماران باید زمانی وارد اتاق شوند که اواسط حجات نفر قبلی نباشد و چشمشان به خون و ناحیه حجامت او نیفتد.
۳- حجامت این بیماران باید قبل از دیگران که همزمان با او وارد اتاق شده اند شروع شود تا شاهد خراش پشت دیگران قبل از خراش خود نباشند.
4- حین ایجاد خراش برای این بیماران بهتر است ابتدا تیغ بیستوری را به آرامی با بدن وی تماس داده مخصوصا خراش اول را ملایم و آرامتر زد و بعد مدتی مکث کرد تا از هراس بیمار کاسته شود و سپس خراش های کامل را ایجاد کرد.

خواص حجامت

موقعیت نشستن بیمار

چگونه نشستن بیمار در جایگاه حجامت مهم است. نحوه نشستن بیمار در رساله حجامت در رساله ذهیبه امام رضا (ع) به صورت چهار زانو است و بدین منظور لازم است که بیمار بدون کفش و حتی جوراب در جایگاه قرار بگیرد و حالت نشتن به صورت آزادانه باشد. روش های دیگری نیز برای نشستن پیشنهاد شده است که به صورت دراز کردن پا یا نشستن روی نیمکت و اتکا به میز تحربر از آن جمله است و در میان این روش ها مناسب ترین روش نشستن بصورت چهار زانو می باشد. برای این که طبیب بر بیمار مسلط باشد نشستن روی یک نیمکت پهن ضروری است.

بهترین زمان و روزهای سال برای حجامت

در فصل زمستان که غلیان و جوشش خون و ‏جمع شدن مواد سمی در خون انجام شده است به طوری که در این فصل بسیاری از بیماری ها به دلیل آن جوششی که در بهار دارد ‏شدت پیدا می کند و مواد زائد خون که باید دفع گردند نیز افزایش می یابند از این رو بهترین فصل برای حجامت فصل بعد از زمستان یعنی بهار است حال باید دید که کدام یک از روزهای بهار برای حجامت بهترند ؟ بهترین زمان برای حجامت از اوایل اردیبهشت ماه تا اواخر خردادماه است که حجامت های پیشگیرانه انجام می پذیرد ، درکل بهترین زمان حجامت نیمه دوم ماه قمری است.
براساس گفته ی متخصصان طب سنتی روزهای چهارشنبه و جمعه روزهای خوبی برای ‏حجامت نیست ولی بقیه روزهای هفته حجامت مانعی ندارد.‏ بهترین روز حجامت در روزهای فرد خصوصاً عصر یکشنبه و صبح پنجشنبه است. 
 
مشاوره رایگان طب سنتی

مشاوره رایگان

جهت مشاوره رایگان شماره تلفن همراه خود را ثبت نمایید.


4431
0
 
5
دیدگاه ها