اعضای تناسلی در زنان عبارتند از تخمدانها، لوله های فالوپ، رحم، گردن رحم، واژن و لوبها. از آنجایی که عمل اولیه این اندامها تولید مثل است، اختلال در این اعضا می تواند باعث نازایی شود. این اختلالات می تواند به علت عفونت، آسیب های فیزیکی و یا عدم تعادل هورمونی ایجاد شود.
بیماری التهابی لگن
بیماری التهابی لگن یا PID یکی از علل شایع دردهای لگنی در زنان است. در این بیماری بعضی از اعضای تناسلی زن به علت عفونت ملتهب می شود. در زنان جوان و زنان فعال از نظر جنسی احتمال بیشتری برای ابتلا وجود دارد. PID ممکن است هیچ علامت واضحی نداشته باشد و بعضی از زنان تا وقتی برای نازایی شان مورد بررسی قرار نگیرند، نمی دانند که دچار این التهاب هستند.
PID معمولا به علت عفونت منتقله از راه تماس جنسی مثل سوزاک و عفونت کلامیدیا به وجود می آید. PID همچنین ممکن است به علت سقط جنین و یا پس از تولد نوزاد به وجود آید. در موارد نادر تر، بیماری سل می تواند در لگن ایجاد شود.
عفونتی که در واژن ایجاد می شود می تواند به بالا رفته و به رحم و لوله های فالوپ برسد. تخمدان نیز ممکن است گرفتار شود. استفاده از دستگاه ضد حاملگی داخل رحمی می تواند احتمال این عفونت را افزایش دهد.
علایم بیماری
ممکن است علایم واضحی، مخصوصا موقعی که عفونت با کلامیدیا اتفاق افتاده باشد، وجود نداشته باشد. در صورت وجود علایم عبارتند از :
• درد لگنی
• تب
• ترشحات غیر طبیعی واژن
• قاعدگی طولانی یا شدید
• درد در حین تماس جنسی
• خستگی
• اگر PID به صورت ناگهانی ایجاد شود، ممکن است فرد دچار درد شدید، تهوع و استفراغ شود و نیاز به درمان اورژانسی در بیمارستان دارد.
اگر بیماری درمان نشود می تواند باعث آسیب به لوله های فالوپ شود. ممکن است عفونت به اعضای دیگر لگن و شکم منتشر شود.
چه کاری ممکن است انجام شود ؟
در صورت شک به PID آزمایش لگن می تواند مفید باشد. می توان به وسیله سواپ از گردن رحم و واژن نمونه تهیه کرد و در صورت وجود باکتری نوع آن را تشخیص داد.
استفاده از آنتی بیوتیک ها و مسکن ها می تواند مفید باشد. نباید تا وقتی درمان کامل شود، تماس جنسی داشت. اگر از IUD استفاده می شود ممکن است از فرد خواسته شود از نوع دیگری از ضد حاملگی ها استفاده کند. اگر بیماری به طور ناقص درمان شود، می تواند خطر حاملگی نابجا یا نازایی را افزایش دهد.
اندومتریوز
دیواره رحم که به عنوان اندومتر شناخته می شود در طول هر ماه یک بار می ریزد و دوباره رشد می کند. در اندومتریوز بخشی از این دیواره که جدا شده است به اعضای حفره لگن همانند تخمدان و بخش پایین روده ها می چسبد. این دیواره نابجا به هورمونهای چرخه قاعدگی واکنش نشان می دهد یعنی دچار خونریزی قاعدگی می شود؛ اما این خونریزی ها از واژن نمی تواند خارج شود و باعث ناراحتی و درد شکم می شود. تحریک تخمدان ها می تواند باعث ایجاد کیست های دردناک شود.
زنهایی که بچه دار نشده اند، احتمال بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند. اندومتریوز شدید می تواند باعث اختلال در باروری شود.
عامل اصلی اندومتریوز ناشناخته است، ولی تئوری های مختلفی در این باره مطرح می شود. یک تئوری می گوید که تکه های اندومتر که در قاعدگی از دیواره رحم کنده شده اند، از بدن خارج نمی شوند و در عوض از طریق لوله های فالوپ به حفره لگنی راه پیدا می کنند و به اعضای موجود در آن متصل می شوند.
علایم بیماری اندومتریوز
ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. اگر هم علامتی وجود داشته باشد شدت آن در افراد مختلف، فرق می کند. علایم بیماری بسته به اینکه کدام عضو، گرفتار می شود، فرق می کند. این علایم عبارتند از :
• درد در قسمت پایینی شکم که معمولا قبل و در طول خونریزی قاعدگی، شدیدتر می شوند.
• قاعدگی های نامنظم یا خونریزی شدید قاعدگی
• درد در حین تماس جنسی
• درد در قسمت پایینی شکم هنگام ادرار کردن
اگر اندومتر روی بخش پایینی روده ایجاد شود، ممکن است باعث اسهال یا یبوست، درد هنگام اجابت مزاج و به ندرت خونریزی از مقعد در هنگام خونریزی قاعدگی شود.
چه کاری ممکن است انجام شود ؟
در زنانی که علامت ندارند، ممکن است در ارزیابی های علت نازایی، به وجود اندومتریوز پی ببریم. برای رسیدن به تشخیص، انجام آزمایش لگنی لازم است. برای تأیید تشخیص می توان از لاپاروسکوپی استفاده کرد که با آن می توان اعضای داخل حفره شکم و لگن را مشاهده نمود.
درمانهای مختلفی برای اندومتریوز وجود دارد و درمان انتخابی به سن، اعضای درگیر، شدت علایم و اینکه آیا فرد تمایلی به بچه دار شدن دارد یا نه، بستگی دارد. ممکن است به فرد پیشنهاد درمان با هورمون یا جراحی بشود. در موارد خفیف ممکن است نیازی به درمان نباشد.
اگر علایم بسیار شدید باشد، ممکن است پزشک هورمونهایی را تجویز کند که قاعدگی را برای چندین ماه متوقف می کنند. به جای این درمان می توان از قرص ضد حاملگی نیز استفاده کرد. درمان معمولا ۹ تا ۱۲ ماه طول می کشد.
اگر بعد از درمان، اندومتریوز عود کند، معمولا خفیف تر از قبل خواهد بود.
تکه های کوچک بافت اندومتری که به درمان هورمونی پاسخ نمی دهند، باید با عمل جراحی حین لاپاروسکوپی برداشته شوند. ولی بعضی مواقع اندومتریوز بعد از درمان نیز عود می کند و به عمل جراحی دیگری نیاز خواهد بود.
اگر فرد دچار اندومتریوز شدید باشد و یا دیگر نخواهد بچه دار شود و یا وارد یائسگی شده باشد، ممکن است پزشک پیشنهاد عمل جراحی هیسترکتومی ( برداشتن رحم ) را بدهد. تخمدانها نیز به همراه سایر بخش هایی که تحت تأثیر اندوه گرفته اند، برداشته می شوند.
لاپاروسکوپی
در لاپاروسکوپی از یک وسیله به نام لاپاروسکوپ جهت دیدن داخل لگن و شکم از طریق ایجاد یک برش در شکم استفاده می شود. از این روش برای ارزیابی اختلالات اعضای تناسلی مانند اندومتریوز و یا بررسی اعضای داخل شکم مثل آپاندیسیت استفاده می شود. از این تست همچنین برای عقیم کردن زنان می توان استفاده کرد. لاپاروسکوپی همیشه تحت بی هوشی عمومی انجام می شود.
پیش آگهی بیماری اندومتریوز
با آنکه درمان معمولا مطلوب است ولی تا قبل از یائسگی ممکن است اندومتریوز عود کند. اگر تخمدانها برداشته شوند احتمال عود بیماری بسیار کم می شود.
نازا کردن زنان
عقیم کردن با روش بستن لوله ها برای کسانی که نمی خواهند بچه دار شوند و با بچه دار شدن برای آنها ضرر دارد، یک روش دائمی است. عمل جراحی را می توان با دو برش کوچک روی شکم و یا یک برش روی ناحیه شرمگاهی انجام داد. در این عمل با گیره و یا قطع و وصل کردن لوله های فالوپ عمل بستن لوله ها را انجام می گیرد. به صورتی که اسپرم نتواند از طریق لوله ها به تخمک برسد.
کیست های تخمدان
کیست های تخمدان، کیسه های پر از مایعی هستند که روی تخمدانها یا در آنها رشد می کنند. بیشتر آنها غیر سرطانی و بی ضرر هستند ولی ممکن است سرطانی شوند. احتمال سرطانی بودن کیست ها در زنان بالای 40 سال بیشتر است.
انواع گوناگونی از این کیست ها وجود دارند. شایعترین نوع آن، نوع فوليكولر است که در آن، فولیکول ( جایی که تخمک رشد می کند ) بزرگ شده و از مایع انباشته می شود. این کیست ها معمولا ۵ سانتیمتر قطر دارند و به صورت انفرادی رشد می کنند. کیست های متعدد کوچک که در تخمدان ها رشد می کنند به علت اختلالات هورمونی بوجود می آیند و به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک ( چند کیستی ) شناخته می شوند.
به طور نادرتر کیست هایی در جسم زرد ( بافت زردی که بعد از پاره شدن فولیکول حاوی تخمک در تخمدان پدید می آید ) به وجود می آیند. این کیست ها پر از خون و به قطر ۳ سانتیمتر هستند.
علایم کیست های تخمدان
بیشتر این کیست ها بدون علامتند ولی در صورت وجود، عبارتند از :
کیست بزرگ تخمدانی را که به رحم
• احساس ناراحتی در شکم
• درد حین تماس جنسی
• دوره های قاعدگی نامنظم که گاهی اوقات با خونریزی شدید همراهند.
• خونریزی بعد از یائسگی
کیست های بزرگ با فشار روی مثانه می توانند باعث احتباس ادرار یا نیاز مکرر به دفع ادرار شوند.
عوارض کیست های تخمدان
اگر این کیست ها پاره شوند یا پیچ بخورند، ممکن است درد شدید شکمی، تهوع و تب به وجود آید. کیست تولید کننده هورمونهای جنسی استروژن می تواند گاهی اوقات باعث بلوغ زودرس شود. بعضی از این کیست ها هم هورمون های مردانه می سازند که باعث ایجاد صفات ثانویه مردانه مانند رویش مو در صورت می شود.
چه کاری ممکن است انجام شود ؟
در بسیاری از مواقع این کیست ها در آزمایشات معمول لگن به طور اتفاقی کشف می شوند. اگر فرد علایم کیست را داشته باشد، پزشک آزمایش لگن را درخواست خواهد کرد.
بعضی کیست ها ممکن است بدون درمان ناپدید شوند ولی با این حال باید با اسکن های مکرر، اندازه آن را کنترل کرد. کیست های بزرگ یا مزمن را باید تخلیه کرد و با آنها را با عمل جراحی برداشت. اگر احتمال سرطانی بودن کیست وجود دارد، باید آن را برداشت اما در صورت امکان تخمدان و لوله های فالوپ را حفظ کرد. اگر تخمدانها را باقی بگذاریم احتمال عود کیست ها وجود دارد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک
در این سندرم، هر دو تخمدان بزرگ می شوند و کیست های متعدد پر از مایعی در آنها به وجود می آید. به نظر می رسد این حالت به علت عدم تعادل هورمونی به وجود آید که گاهی اوقات با افزایش هورمون LH ( مترشحه از هیپوفیز ) و هورمون جنسی مردانه تستوسترون همراه است. این عدم تعادل هورمونی، ممکن است از تخمک گذاری جلوگیری کند یا باعث کاهش باروری و بعضی مواقع افزایش رویش موی بدن شود.
علایم سندرم تخمدان پلی کیستیک
علایم این سندرم، متفاوت می باشند و ممکن است تا هنگامی که خانمی برای علت نازایی مورد بررسی قرار نگیرد، سندرم ناشناخته باقی بماند. به هر حال در صورت بروز علایم، این علایم عبارتند از :
• عدم با کاهش دوره های قاعدگی
• چاقی
• افزایش مو
این زنان به علت مقاوم بودن به انسولین ممکن است به دیابت شیرین دچار شوند. همچنین این افراد بیشتر در معرض فشارخون، بیماری های عروق قلبی و سکته قلبی هستند.
چه کاری ممکن است انجام شود ؟
در صورت شک به سندرم تخمدان پلی کیستیک، پزشک درخواست آزمایش خون اسکن اولتراسوند استفاده کرد. می کند تا سطح هورمونها را ارزیابی کند. همچنین می توان برای جستجوی کیست از اسکن اولتراسوند استفاده کرد.
درمان به شدت علایم و اینکه آیا فرد می خواهد بچه دار شود یا نه بستگی دارد. ناباروری را می توان با داروهایی مثل کلومیفن درمان کرد. اگر فرد نخواهد بچه دار شود برای درمان دوره های قاعدگی غیر طبیعی می توان از قرص های ضدبارداری استفاده کرد. برای کاهش مقاومت نسبت به انسولین و همچنین کاهش خطر ابتلا به دیابت، می توان از قرص های متفورمین استفاده کرد که علاوه بر تنظيم دوره ها به کاهش وزن نیز کمک می کند. موهای اضافی را می توان با الکترولیز از بین برد.
سرطان تخمدان
عامل سرطان تخمدان ناشناخته است ولی بعضی مواقع از یک کیست تخمدان به وجود می آید. به نظر می رسد عوامل خطر هورمونی و ژنتیکی در ایجاد بیماری نقش دارند. زنانی که بچه دار نشده اند و یا یائسگی دیررس داشته اند بیشتر در معرض این سرطان قرار دارند. زنانی که در فامیل نزدیک آنها افرادی زیر ۵۰ سال به این سرطان مبتلا شده اند، در معرض خطر بیشتری هستند.
علایم سرطان تخمدان
این سرطان به ندرت در مراحل اولیه باعث ایجاد علایمی می شود ولی احتمال این نیز وجود دارد که علایم سرطان شبیه علایم کیست تخمدان ( همانند قاعدگی های نامنظم ) باشد. در بیشتر موارد، علایم هنگامی ظاهر می شوند که سرطان به دیگر اعضا منتشر شده باشد و ممکن است شامل موارد زیر باشند :
• درد در قسمت پایینی شکم
• توده در شکم به علت احتباس مایع
• نیاز مکرر به دفع ادرار
• به ندرت خونریزی از واژن به صورت غیر طبیعی
ممکن است علایم عمومی سرطان ها، همانند
کاهش وزن، تهوع و استفراغ نیز وجود داشته باشند. اگر سرطان بدون درمان رها شود می تواند به کبد و ریه نیز گسترش پیدا کند.
تشخیص سرطان تخمدان
اگر در فامیل نزدیک شما این سرطان وجود دارد باید برای غربالگری و تشخیص زودرس به پزشک مراجعه کنید. غربالگری این امکان را فراهم می کند که سرطان در مراحل اولیه شناخته شود و در نتیجه درمان آن به راحتی صورت گیرد. همچنین تست های خونی برای ارزیابی پروتئین ویژه سرطان و یا اسکن اولتراسوند نیز می تواند مفید باشد. اگر پزشک شما شک داشته باشد می تواند با معاینه شکم به تشخیص برسد. لاپاروسکوپی نیز بعضی مواقع توصیه می شود. در مواردی هم که بیماری گسترش پیدا کرده، رادیوگرافی و CT اسکن، از ریه و کبد مفید است.
اطلاعات شما با موفقیت ثبت شد
درمان سرطان تخمدان
اگر در خانمی که می خواهد بچه دار شود، سرطان تخمدان تشخیص داده شد، فقط تخمدان مبتلا و لوله فالوپ را باید برداشت. اگر سرطان به اعضای تناسلی دیگر انتشار پیدا کرده باشد و یا آن زن به بچه دار شدن علاقه ای نداشته باشد، هیسترکتومی ( برداشتن رحم ) کامل انجام می شود. در این عمل، رحم، لوله های فالوپ و تخمدان ها برداشته می شوند. به دنبال این عمل، از شیمی درمانی هم استفاده می شود تا سلول های سرطانی باقی مانده را از بین ببرد. اگر سرطان به اعضای دیگر بدن انتشار یافته باشد، اشعه درمانی مفید است. بعد از درمان باید تست های خون فیزیکی را برای تشخیص عود سرطان به طور منظم انجام داد.
پیش آگهی سرطان تخمدان
درمان کامل سرطان، تنها هنگامی صورت می گیرد که سرطان در مراحل اولیه تشخيص داده شده باشد. در ۷۵٪ موارد، سرطان هنگامی که منتشر شده باشد، تشخیص داده می شود. در این موارد شیمی درمانی می تواند از انتشار بیشتر سرطان جلوگیری کند، اما به ندرت می تواند آن را کاملا از بین ببرد.
فیبروئید ها
فیبروئیدها توده هایی غیر طبیعی در رحم هستند که از بافت عضلانی و بافت فیبروز تشکیل شده اند. فیبروئیدها به صورت تک تک یا به صورت گروهی هستند و ممکن است به کوچکی یک نخود تا بزرگی یک گریپ فروت باشند. فیبروئیدهای کوچک ممکن است مشکلی به وجود نیاورند ولی انواع بزرگ آن می توانند بر قاعدگی یا باروری اثر بگذارند.
عامل ایجاد فیبروئید ها
علت فیبروئید، معلوم نیست، ولی به نظر می رسد به علت پاسخ غیر طبیعی رحم به هورمون جنسی استروژن باشد. فیبروئیدها معمولا قبل از بلوغ وجود ندارند و بعد از اسکی رشدشان متوقف می شود. ممکن است در هنگام حاملگی، مصرف قرص های ضد بارداری ترکیبی و یا درمان جایگزین با هورمونها که میزان استروژن بدن افزایش می یابد، رشد فیبروئیدها نیز بیشتر شود.
علایم فیبروئید
فیبروئیدهای کوچک معمولا علامتی ندارند ولی شایعترین علایم فیبروئیدهای بزرگ عبارتند از :
• خونریزی قاعدگی طولانی
• درد شکمی در هنگام قاعدگی
• خونریزی های شدید قاعدگی
از دست دادن خون زیاد می تواند به کم خونی و در نتیجه رنگ پریدگی و خستگی متجر شود.
فیبروئیدهای بزرگ می توانند باعث اختلال عملکرد رحم و نازایی شوند. هنگام حاملگی آنها می توانند باعث قرار گرفتن جنین در یک وضعیت نامناسب در رحم شوند. همچنین با فشار روی مثانه باعث تکرر ادرار و با فشار بر روی راست روده می تواند باعث کمردرد شوند. به ندرت فیبروئید، پیچ میخورد و باعث درد شدید در پایین شکم می شود.
تشخیص فیبروئید
پزشک، معاینه لگن را انجام میدهد. اسکن اولتراسوند از رحم و هیستروسکوپی نیز مفید است. تکه ای از فیبروئید را در هیستروسکوپی بر می دارند تا از سرطانی نبودن آن مطمئن شوند. بعضی مواقع زمانی که به دلایل دیگر از فرد عکس رادیوگرافی گرفته می شود، فیبروئید تشخیص داده می شود.
درمان فیبروئید ها
فیبروئیدهای کوچک نیازی به درمان ندارند ولی باید به طور منظم کنترل شوند تا احیانا بزرگ نشوند. بعضی مواقع، درمان آنها با برداشتن حین هیستروسکوپی صورت می گیرد. به ندرت، با تزریق ماده منقبض کنند عروق فیبروئیدها می توان باعث مچاله شدن آنها شد.
هیستروسکوپ وسیله ای است که با آن می توان رحم و لوله های فالوپ را دید و از این وسیله برای تشخیص اختلالاتی مانند پولیپ رحم استفاده می شود. هیستروسکوپ تحت بی حسی موضعی و بیهوشی عمومی انجام می شود. از طریق این روش می توان فیبروئیدها را نیز برداشت. این تکنیک حدود ۱۰ دقیقه یا کمتر طول می کشد.
فیبروئیدهای بزرگ را نیز با ایجاد برش در شکم می توان برداشت. قبل از عمل جراحی، هورمون مهار کننده استروژن می تواند فیبروئیدها را چروکیده کند تا عمل راحت تر انجام شود. اگر فرد فیبروئید بزرگ و دائمی داشته باشد و در عین حال دیگر نخواهد بچه دار شود، هیسترکتومی ( برداشتن رحم ) توصیه می شود.
برداشت فیبروئیدها معمولا باعث به دست آوردن باروری می شود ولی در یکی از ۱۰ زن مبتلا، فیبروئید عود خواهد کرد. فیبروئیدها معمولا در زمان یائسگی که میزان استروژن افت می کنند، چروکیده می شوند.
پولیپ های رحم
پولیپ های رحمی بدون درد هستند و در گردن یا داخل رحم رشد می کنند. آنها خوانند منفرد یا متعدد باشند. پوليب ها معمولا بی ضررند ولی در موارد نادر می توانند سرطانی شوند. این بیماری مخصوصا در زنان قبل از یائسگی ( بین ۳۰ تا 45 سالگی ) شایع است. دلیل رشد این پولیپ ها هنوز نامعلوم است ولی اگر زخمی در گردن رحم وجود داشته باشد احتمال ایجاد پولیپ در این مورد بیشتر می شود. بعضی مواقع نیز به دنبال عفونت ایجاد پولیپ رحمی رخ می دهد.
علایم آن عبارتند از : ترشح آبکی همراه با لکه های خونی از واژن، خونریزی بعد از تماس جنسی و بین قاعدگی یا بعد از یائسگی. این خونریزی ها ممکن است نشانه بیماری جدی تری همانند سرطان گردن رحم باشند.
چه کاری ممکن است انجام شود ؟
هنگامی که با اسپیکولوم، واژن باز شده باشد، پزشک به راحتی می تواند پولیپ گردن رحم را تشخیص دهد. اگر به پولیپ داخل رحم شک باشد به ارزیابی های بیشتر مثل اسکن اولتراسوند یا هیستروسکوپی نیاز خواهد بود.
درمان پولیپ ها معمولا راحت و سریع است. پولیپ گردن رحم را می توان حین معاینه با اسپیکولوم و پولیپ داخل رحم را می توان با هیستروسکوپی برداشت. احتمال درد و خونریزی خفیف از واژن برای چند روز بعد از عمل وجود دارد. نمونه هایی از بافت پولیپ های برداشته شده را زیر میکروسکوپ مورد ارزیابی قرار می دهند تا از سرطانی نبودن آنها مطمئن شوند. پولیپها ممکن است بعد از عمل، دوباره عود کنند و به جراحی های بیشتری نیاز باشد.
پايين افتادگی رحم و واژن
رحم و واژن توسط لیگامانها و عضلاتی در لگن، ثابت می ماند. اگر این ساختمان های محافظت کننده، ضعیف یا کشیده شوند ( که معمولا به علت تولد نوزاد ایجاد می شود ) رحم با دیواره واژن جابجا می شود. پرولاپس معمولا در هنگام یائسگی که میزان استروژن کاهش می یابد، ایجاد می شود. خطر پرولاپس در مواردی که افزایش فشار روی عضلات و لیگامانها وجود دارد، افزایش می یابد. این موارد عبارتند از : چاقی، سرفه مداوم با فشار هنگام اجابت مزاج.
انواع پرولاپس : در پرولاپس رحم، رحم به سمت پایین یعنی واژن حرکت می کند. دامنه حرکت می تواند از حرکت خفیف رحم به واژن تا حرکت رحم به بیرون از لب ها باشد. دو نوع پرولاپس واژنی وجود دارد که عبارتند از: سیستوسل و رکتوسل.
در سیستوسل، مثانه به دیواره ضعيف جلویی واژن فشار وارد می کند. اما در رکتوسل، راست روده از طرف دیواره ضعیف عقبی واژن، بیرون زدگی پیدا می کند.
علایم پايين افتادگی رحم و واژن
علایم انواع پرولاپس رحم یا واژن عبارت است از :
• احساس پری در واژن
•توده ای که به داخل یا خارج واژن بیرون زدگی پیدا کرده است
• احساس درد خفیف در کمر
• مشکل در دفع ادرار یا مدفوع
• تکرر ادرار
هیسترکتومی
هیسترکتومی عملی است که طی آن رحم و گردن رحم را برای درمان بیماریهایی مثل اندومتریوز با سرطان بر می دارند. گهگاهی تخمدان و لوله های فالوپ نیز برداشته می شوند. در این تکنیک که تحت بیهوشی عمومی صورت می گیرد، از طریق ایجاد یک برش بر روی شکم این اندامها خارج می شوند، بعد از عمل ممکن است مقداری خونریزی و درد وجود داشته باشد. 4 تا 6 روز بستری شدن در بیمارستان لازم است و بسته به وضعیت سلامت بدن. بهبودی تا 6 هفته طول می کشد
در هیسترکتومی شکمی برشی در پایین شکم ایجاد می شود. رحم و گردن رحم برداشته شده و بالای واژن و لوله های فالوپ بسته می شوند. در برخی موارد تخمدانها و لوله های فالوپ هم برداشته می شوند.
سیستوسل می تواند موجب نشت ادرار در موقع خنده با سرفه شود. همچنین خطر عفونت مثانه به علت عدم تخلیه کامل آن را افزایش می دهد.
چه کاری ممکن است انجام شود ؟
پزشک به راحتی می تواند با اسپکولوم وضعیت رحم و واژن را بررسی کند و در صورت پرولاپس آن را تشخیص دهد و ممکن است از فرد بخواهد سرفه کند و در این حالت وی را بررسی نماید. از نظر عفونت نیز ممکن است فرد بررسی گردد.
ورزش های لگنی برای تقویت عضلات محافظ لگن مفید هستند و با می تواند از پرولاپس پرولاپس های خفیف کمک می کنند. انجام این ورزش ها قبل از زایمان و بعد از آن می تواند از پرولاپس جلوگیری کند.
اگر فرد یائسه باشد و پرولاپس خفيف داشته باشد پزشک ممکن است هورمون استروژن به تقویت بافتهای محافظ کمک می کند. بعضی مواقع وسیله ای در واژن گذاشته می شود تا رحم را سر جای خود نگه دارد. بعضی مواقع از جراحی نیز استفاده می شود.
سرطان رحم
بیشتر سرطان ها در اندومتر رحم ایجاد می شوند. به طور نادرتر، سرطان در دیواره عضلانی رحم رخ می دهد.
عامل ایجاد سرطان رحم
علل این سرطان نامشخص است. این اختلال در زنانی که 55 تا 65 سال دارند یا قبلا به طور غیر طبیعی دارای مقادیر بالای هورمون جنسی استروژن بوده اند شایعتر است. مقادیر بالای استروژن ممکن است به علت بعضی اختلالات از جمله سندرم تخمدان پلی کیستیک و یا اضافه وزن باشد. احتمال ایجاد این اختلال همچنین در زنانی که یائسگی دیررس داشته اند ( بعد از ۵۲ سالگی ) و یا اصلا بچه دار نشده اند بیشتر است.
علایم سرطان رحم
علایم این سرطان با توجه به این که قبل از یائسگی به وجود آمده یا بعد از آن، فرق می کند. این علایم عبارتند از :
• در زنان قبل از یائسگی، خونریزی های شدید قاعدگی و یا خونریزی بین قاعدگی و یا خونریزی بعد از تماس جنسی.
• در زنان بعد از یائسگی، خونریزی از واژن که ممکن است از لکه بینی تا خونریزی های شدیدتر، متفاوت باشد.
اگر این سرطان بدون درمان رها شود، می تواند به لوله های فالوپ، تخمدان ها و دیگر اعضا همچون کبد و کلیه نیز منتشر شود.
تشخیص سرطان رحم
اگر پزشک به سرطان شک داشته باشد، می تواند لگن را معاینه کند. در حین معاینه باید از اندومتر نمونه ای تهیه و برای تشخیص سلول های سرطانی، زیر میکروسکوپ ارزیابی شود. پزشک می تواند از اسکن اولتراسوند نیز استفاده کند تا ضخامت لایه پوشاننده رحم را بررسی کند چرا که ضخامت بیش از اندازه طبیعی اندومتر می تواند نشانگر سرطان رحم باشد.
اگر این آزمایش ها، نتیجه بخش نباشند، هیستروسکوپی برای تهیه بافت های بیشتری از رحم، لازم می شود. سپس این نمونه ها را زیر میکروسکوپ آزمایش می کنند.
اگر سرطان رحم، تشخیص داده شد، آزمایش هایی برای اطمینان از انتشار و یا عدم انتشار آن صورت می گیرد. برای مثال می توان از رادیو گرافی قفسه سینه یا MRI از ریه ها استفاده کرد. همچنین می توان از تست های خونی برای سنجش عملکرد کبد نیز سود جست.
درمان سرطان رحم
درمان سرطان رحم به مرحله تشخیص بیماری و انتشار آن بستگی دارد. در بیشتر زنان، سرطان را می توان با هیسترکتومی درمان کرد. معمولا تخمدان ها و لوله های فالوپ را نیز هم زمان بر می دارند. علاوه بر این، نمونه هایی را از گره های لنفی نزدیک در لگن تهیه و زیر میکروسکوپ ارزیابی می کنند تا بیماری از نظر انتشار بررسی شود. اشعه درمانی نیز به دنبال عمل جراحی برای از بین بردن سلول های سرطانی باقیمانده، مفید است.
اگر سلولهای سرطانی در گره های لنفی پیدا شوند، ممکن است با شیمی درمانی و هورمون زنانه پروژسترون، درمان صورت گیرد. بعد از درمان بایستی آزمایش منظمی برای بررسی عود سرطان انجام شود.
عاقبت بیماری به درمان سریع آن بستگی دارد. حدود ۸۰% زنانی که د ن ابتدایی سرطان، درمان شده اند، برای 5 سال یا بیشتر زنده مانده اند.
دیسپلازی سلول های گردن رحم
در بعضی از زنان، سلول های گردن رحم به تدریج به سلول های سرطانی تبدیل می شوند. حالت بين طبیعی و سرطانی دیسپلازی نام دارد. سه درجه دیسپلازی وجود دارد : خفيف، متوسط و شدید. درجه خفیف ممکن است به حالت طبیعی باز گردد ولی درجه شديد اگر درمان نشود به سمت سرطانی شدن پیش می رود. در بسیاری از کشورهای پیشرفته، برنامه های غربالگری برای تشخیص زودرس دیسپلازی گردن رحم توسط تست گسترش سلول ها انجام می شود.
تست گسترش از گردن رحم
این تست بدون درد است و برای ارزیابی سلول های گردن رحم از آن استفاده می شود. سلول های به دست آمده از گردن رحم به منظور بررسی، زیر میکروسکوپ مشاهده می شوند. اگر سلول های غیر طبیعی مشاهده شود لازم به انجام تست های بیشتری می باشد. درمان زودرس به جلوگیری از بروز سرطان گردن رحم کمک می کند.
« نحوه عمل » واژن بوسیله اسپکولوم باز نگه داشته می شود و به وسیله اسپاچولا سلول های گردن رحم تراشیده شده و زیر میکروسکوپ بررسی می گردد.
عامل ایجاد دیسپلازی
دلیل قطعی این اختلال، ناشناخته است ولی چندین عامل خطر مختلف شناخته شده اند. خطر دیسپلازی با آلوده شدن به ویروس پاپیلومای انسانی افزایش می یابد. بقیه عوامل خطر عبارتند از : تماس های جنسی محافظت نشده در سنین پایین و با شرکای جنسی متعدد و حاملگی قبل از سن ۲۰ سالگی به اینکه دقیقا این عوامل خطر چه ارتباطی با دیسپلازی دارند، هنوز معلوم نیست. سیگار هم خطر دیسپلازی را افزایش می دهد.
تشخیص دیسپلازی
دیسپلازی سلول های گردن رحم، علامت خاصی ندارد و به طور طبیعی، این حالت در تست گسترش سلول های گردن رحم تشخیص داده می شود. اگر نتیجه این تست، مثبت باشد باید کولپوسکوپی انجام داد. در این تکنیک، می توان نواحی غیر طبیعی گردن رحم را با بزرگنمایی مشاهده کرد.
درمان دیسپلازی
درمان به درجه دیسپلازی بستگی دارد و در دیسپلازی خفیف ممکن است نیازی به درمان نباشد زیرا در 40٪ موارد به طور خود به خود، سلولها به سلولهای طبیعی تبدیل می شوند، ولی باید هر 6 ماه یک بار از این سلول های غیر طبیعی، تست گسترش تهیه کرد. در صورتی که دیسپلازی مزمن شود و یا بدتر گردد درمان جهت تخریب سلول های غیر طبیعی مورد نیاز است.
پیش آگهی دیسپلازی
در بسیاری از موارد بعد از درمان، سلولها طبیعی می شوند. حدود سه ماه بعد از درمان باید تست گسترش و کولپوسکوپی انجام شود. خطر سرطان گردن رحم در دیسپلازی های شدید بیشتر است.
سرطان گردن رحم
سرطان گردن رحم یکی از شایع ترین سرطان های زنان است و در عین حال، از معدود سرطان هایی است که با غربالگری منظم می توان از آن جلوگیری کرد. قبل از سرطانی شدن، سلولها به تدریج به طور غیر طبیعی رشد می کنند که این مرحله دیسپلازی نام دارد.
علت این سرطان، معلوم نیست ولی شواهدی وجود دارد که این سرطان با ویروس پاپیلومای انسانی ارتباط خاصی دارد. این ویروس هنگام تماس جنسی محافظت نشده در سنین پایین و با شرکای متعدد جنسی منتقل می شود. سیگار کشیدن نیز معمولا یک عامل خطر است. زنانی که نقص ایمنی دارند و یا از داروهای مهار کننده ایمنی استفاده می کنند خطر بیشتری برای ابتلا دارند.
علایم سرطان گردن رحم
معمولا علامتی ندارد ولی در بعضی زنان، ممکن است خونریزی از واژن وجود داشته باشد. مخصوصا بعد از تماس جنسی. با پیشرفت سرطان، علایم بیشتری پدید می آید که شامل موارد زیر است :
• ترشح آبکی، همراه با خون و بوی زننده از واژن
• درد لگنی
• درد هنگام تماس جنسی
اگر بدون درمان رها شود، به رحم و گره های لنفی منتشر می شود. همچنین در مراحل انتهایی ممکن است به کبد و ریه ها منتشر شود.
تشخیص سرطان گردن رحم
اگر پزشک به سرطان گردن رحم شک کند، حتما تست گسترش را انجام می دهد. اگر این تست، سلول های غیر طبیعی را نشان دهد، از کولپوسکوپی استفاده می شود.
کولپوسکوبی
کولپوسکوپ وسیله ای دو چشمی است که برای بزرگنمایی گردن رحم استفاده می شود، کولپوسکوپی معمولا بعد از جواب غیر طبیعی یک گسترش از گردن رحم انجام می شود. حين انجام این آزمایش که بدون درد است و حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می کشد پزشک می تواند از مواد رنگی برای مشاهده بهتر مناطقی از گردن رحم استفاده کند.
شما باید پاهای تان را توسط محافظ، ثابت نگه دارید، پزشک نیز با وسیله ای به نام اسپیکولوم، واژن شما را باز می کند تا توسط کولپوسکوپ بتواند گردن رحم را مشاهده کند.
در این روش یک نمونه از ناحیه غیر طبیعی گرفته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می شود. اگر سرطان گردن رحم ثابت شد، باید آزمایشاتی برای بررسی احتمال انتشار آن به اعضای دیگر انجام شد. این تست ها شامل رادیوگرافی قفسه سینه با MRI و تست خونی و CT اسکن و تست عملکرد کبد هستند.
درمان سرطان گردن رحم
درمان سرطان به مراحل آن و ویژگی های افراد بستگی دارد. اگر سرطان محدود به گردن رحم باشد و شما هم بخواهید در آینده بچه دار شوید می توان فقط قسمت درگیر را برداشت ولی اغلب كل رحم را بر می دارند. اما اگر سرطان به رحم نیز گسترش یافته باشد معمولا رحم، لوله های فالوپ، تخمدانها، قسمت بالایی واژن و گرههای لنفی منطقه را بر می دارند. اگر فرد مبتلا قبل از سن یائسگی باشد، سعی می کنیم تخمدان ها را برنداریم زیرا باعث یائسگی زودرس خواهد شد.
پیش آگهی بیماری
اگر بیماری زود تشخیص داده شود و درمان گردد، بهبودی به طور کامل ایجاد می شود، اما اگر به رحم گسترش یابد، حدود ۶۰٪ مرگ و میر دارد. تست های گسترش ( به صورت منظم ) به شدت از بروز این سرطان کاسته است. علاوه بر انجام تست های منظم، سیگار نکشیدن و استفاده از راه های مکانیکی برای جلوگیری از حاملگی توصیه می شود.
ولوواژینیت
ولوواژینیت اختلال شایعی است که همه زنان را در برهه ای از زندگی مبتلا می کند. در این بیماری لبها و واژن، ملتهب، خارش دار و زخم می شوند. ممکن است در هنگام تماس جنسی، درد و ترشح از واژن وجود داشته باشد. این بیماری بچه ها را نیز می تواند گرفتار کند.
عامل ایجاد ولوواژینیت
بیشتر موارد بیماری به علت عفونت رخ می دهند. عفونت با قارچ کانديدا آلبيکنس که باعث برفک واژن می شود ؛ عفونت با پروتوزوای تریکومونا واژینالیس که باعث عفونت تریکومونیایی می شود، می تواند باعث بیماری شود. زنان دیابتی در خطر بالاتری برای ابتلا به عفونت قارچی قرار دارند. رشد بیش از حد باکتری های طبیعی ساکن واژن نیز می تواند باعث این التهاب شود. در بعضی از موارد، ولوواژینیت به علت تحریک با محصولات خوشبو کننده حمام، شوینده ها، ضد عرق ها یا کرم های واژن ایجاد می شود. بعد از یائسگی بیماری به علت نازکی و خشکی بافت واژن اتفاق می افتد. این تغییرات به علت کاهش استروژن به وجود می آیند. در موارد نادر، بیماری به علت تغییرات سرطانی در لایه پوشاننده لب ها و واژن به وجود می آید. در بچه ها علت آن معمولا نامشخص است. در بعضی از موارد نیز ورود جسم خارجی در واژن یا به ندرت سوء استفاده جنسی باعث بیماری می شود.
چه کاری ممکن است انجام شود ؟
پزشک می تواند با یک سوآپ از ناحیه در گیر، نمونه تهیه کنند. اگر به طور مکرر به بیماری قارچی مبتلا شدید، باید از نظر دیابت و وجود قند در ادرار بررسی شوید. اگر به تغییرات سرطانی مشکوک هستید، باید نمونه برداری انجام شود. درمان این بیماری به عامل آن بستگی دارد. اگر عامل، باکتری باشد آنتی بیوتیک ها مفید هستند، گاهی شریک جنسی شما هم باید برای جلوگیری از انتشار عفونت مجدد تحت درمان قرار گیرد. کرم استروژن یا درمان جایگزینی با هورمون ها می تواند از ولوواژینیت جلوگیری کند. پزشک حتما به شما توصیه می کند که تا بهبودی کامل نزدیکی جنسی نداشته باشید.
برفک واژن
برفک واژن بسیاری از زنان بالغ را مبتلا می کند و می تواند به طور مکرر اتفاق افتد. این حالت موقعی پیش می آید که قارچ کاندیدا آلبيكانس ( که به طور طبیعی در واژن وجود دارد ) سریعتر از معمول رشد کند. این بیماری شدید نیست ولی می تواند باعث خارش ناراحت کننده و همچنین ترشح واژن شود. برفک می تواند در نواحی دیگر مانند دهان نیز ایجاد شود.
عامل ایجاد برفک واژن
در حدود ۲۰% زنان، این قارچ به طور عادی در واژن وجود دارد. رشد این قارچ توسط دستگاه ایمنی بدن و باکتری های بی ضرر موجود در واژن، مهار می شود. اگر این باکتری ها توسط آنتی بیوتیکها با اسپری های اسپرم کش از بین بروند، قارچ ها می توانند تکثیر پیدا کنند و علایم را به وجود آورند. باکتری های بی ضرر ممكن است در اثر تغییرات هورمونهای جنسی زنانه نیز از بین بروند.چنین تغییراتی می تواند در هنگام حاملگی با قبل از قاعدگی ها رخ دهد و ممکن است به علت مصرف داروهای مؤثر بر میزان هورمونهای جنسی زنانه مانند ضدحاملگی های خوراکی اینگونه تغييرات به وجود آیند. برفک واژن همچنین می تواند بعد از تماس جنسی با شریکی که عفونت کاندیدیایی دارد اتفاق افتد، دیابت و استرس می توانند به ایجاد بیماری کمک کنند.
علایم برفک واژن
علایم بیماری معمولا به تدریج بعد از چند روز ایجاد می شود و عبارت است از :
• تحریک و خارش واژن و لُبها
• ترشحات غلیظ و سفید که ظاهر پنیری دارد.
در صورت عدم درمان می تواند به قرمزی و در نتیجه خراش لب ها منجر شود.
فرد چه کاری می تواند انجام دهد ؟
اگر مطمئن باشید که دچار این بیماری شده اید ( با توجه به سابقه این بیماری در شما ) می توانید از داروهای بدون نسخه استفاده کنید. داروهای ضد قارچ در شکل های گوناگون موجودند. توصیه می شود تا از بین رفتن کامل علایم از تماس جنسی خودداری کنید. شریک جنسی شما هم باید برای جلوگیری از عود بیماری درمان شود. اگر به طور منظم دچار برفک می شوید باید اقدامات خود یاری را که در جدول آمده است انجام دهید.
واژینوز باکتریایی
واژینوز باکتریایی به علت رشد بیش از حد باکتری هایی که به طور طبیعی در واژن زندگی می کنند، ایجاد می شود که مخصوصا به علت عفونت با گاردنلا واژینالیس و است مایکوپلاسما هومینیس می باشد.این بیماری در زنان فعال از نظر جنسی شایع تر است و اغلب با عفونت های منتقله از راه جنسی همراه است.
عفونت های باکتریایی معمولا علامتی ندارند ولی ممکن است بعضی از زنان ترشحات سبز و سفید رنگ با بوی ماهی و خارش داشته باشند. به ندرت، این حالت باعث بیماری های عفونی لگن ( PID ) میشود.
چه کاری ممکن است انجام شود ؟
پزشک شما احتمالا از روی علایم می تواند به تشخيص واژینوز باکتریایی برسد. تهیه نمونه با سوآپ و مشاهده آن زیر میکروسکوپ می تواند به تشخیص کمک کند. این بیماری بعد از ۲ روز درمان با آنتی بیوتیک معمولا بهبود می یابد.
سرطان لُب ها و واژن
این سرطان نادر است و معمولا بعد از 60 سالگی رخ می دهد و حدود 50درصد از سرطان های دستگاه تناسلی زنان را تشکیل می دهد. هر چند این دو سرطان با هم ایجاد نمی شوند ولی هر دو با ویروس پاپیلومای انسانی ارتباط دارند. سیگار نیز عامل خطر است. سرطان لبها باعث خارش می شود ولی اغلب اولین علامت، توده یا زخم روی لب می باشد.
اگر زخم درمان نشود، می تواند ترشح خونی و زننده ایجاد کند. سرطان واژن معمولا تا مراحل انتهایی علامتی را نشان نمی دهد. از علایم سرطان واژن می توان به درد و خونریزی بعد از تماس جنسی اشاره کرد.
چه کاری ممکن است انجام شود ؟
پزشک شما ممکن است با توجه به علایم به سرطان پی ببرد. معمولا با برداشتن قسمت مبتلا می توان آن را درمان کرد. معمولا گره های لنفی نزدیک را نیز مورد ارزیابی قرار میدهند. سرطان واژن معمولا با اشعه درمانی، درمان می شود، ولی معمولا به بهبودی کامل می رسیم. ممکن است به برداشت ناحیه مبتلا نیز نیاز باشد. اگر این سرطان ها سریع درمان شوند.