علت گرمی و سردی مزاج انسان ها چیست و چه ربطی با بیماری ها دارد؟

درمان‌های سنتی بر چهار رکن اصلی مبتنی است
1- تشخیص
2- تنقیه (پالایش) معده، روده، خون و خلط مضر
٣- متعادل کردن مزاج (خلط) با در نظر گرفتن گرمی یا سردی
4- علاج

مردم چین نزدیک به ۹۴% از امراض را با روش‌های گیاهی و طب سوزنی معالجه می‌کنند و داروهای خود را به دوسوم کشورهای جهان صادر می‌کنند و هرروز شاهد گرایش شرکت‌های داروسازی معروف جهان به ساخت داروهای گیاهی هستیم. ساخت بیمارستان‌های Sinai در امریکا (که نامشان برگرفته از نام حکیم شهیر ایران، بوعلی سینا است) مؤید همین نکته است. از پیروان مکتب طب اخلاطی (Humorism) می‌توان به جالینوس، بقراط، رازی و بوعلی سینا اشاره کرد.

هر خوراکی ممکن است عوارضی را به همراه داشته باشد. مثلاً با خوراکی‌های گرم که بیشتر به تندی و شیرینی گرایش دارند عوارض گرمی ایجاد می‌کنند که عبارت‌اند از: عوارض پوستی، (جوش، خارش و غیره)، تورم غدد لنفاوی و گلودرد، سوزش ادرار، خارش پوست و سر، ایجاد حرارت و عطش، عوارض کبدی، تلخی زبان ، بدبویی عرق، چاقی، چرب شدن پوست و احتمال ناقص شدن جنین، تقویت حافظه، خشک شدن بینی و دهان، ایجاد یبوست، تورم غده‌ی پروستات، تقویت حافظه، افزایش میل جنسی.آنتی‌بیوتیک‌ها و پنی‌سیلین دارای طبع گرم‌اند.

از سوی دیگر خوراکی‌های طبع سرد فاقد انرژی و حرارت هستند (شامل خوراکی‌های ترش‌مزه مانند مرکبات، و بی‌مزه مانند خیار و هندوانه) که با مصرف آن‌ها، عوارض و علائم سردی ایجاد و مشاهده می‌شود که عبارت‌اند از:
آبریزش دهان، قی در گوشه‌ی چشم، خواب زیاد، سستی و بی‌حالی، نمناکی پوست، افت فشارخون، سرگیجه، تهوع، کم‌اشتهایی، اسهال و استفراغ، سیاهی رفتن چشم، کاهش میل جنسی، ریزش مو، بالا رفتن احتمال مؤنث شدن جنین، ضعف حافظه، نازایی، تحریک دردهای عضلانی و خواب رفتن اعضا در بیماران دارای فشارخون پایین محسوس‌تر است.
کسی که طبعی گرم دارد، یعنی مزاج وی با خوراکی‌های پرحرارت (شیرین یا تند) سازگار است، با خوردن سردی برای مثال گوجه‌فرنگی، هندوانه و ...) به‌اصطلاح سردی‌اش می‌کند که با مصرف کمی گرمی مانند نبات‌داغ یا عرق نعناع بهبود می‌یابد. از سوی دیگر، کسی که مزاج وی با خوراکی‌های کم حرارت (ترش و بی‌مزه) سازگاری دارد با مصرف گرمی (مانند مربا، حلوا، آنتی‌بیوتیک) به‌اصطلاح گرمی‌اش می‌کند، با مصرف مصلح آن یعنی سردی (مانند هندوانه، عرق کاسنی و دوغ ترش و ...) بهبود می‌یابد.

مشاوره رایگان

جهت مشاوره رایگان شماره تلفن همراه خود را ثبت نمایید.

توجه: خوراکی‌های تلخ‌مزه در هر دودسته‌ی گرمی و سردی مشاهده می‌شوند و نمی‌توان خوراکی‌ها را فقط از روی تلخ بودن در حکم گرمی یا سردی دانست.

نکته‌ی دیگر آن‌که خوراکی‌ها با حرارت دادن و جوشاندن رو به گرمی می‌روند. درباره‌ی ترک اعتیاد باید سعی کرد طبع شخص را برگرداند (یعنی اگر سرد است، خوراکی‌های گرم تجویز کرد و برعکس). باید توجه داشت که تریاک اگر خورده شود سردی و اگر کشیده شود گرمی محسوب می‌شود.

سفیدپوستان به سردی میل دارند و سبزه پوستان به گرمی و تلخی. سفیدپوست‌ها به فلفل سیاه حساس‌اند و سبزه پوست‌ها به فلفل قرمز
از میان گوشت حیوانات، گوشت حیوانات خار خوار (مانند شتر و بز) دارای طبع گرم، و گوشت آبزیان و خوک دارای طبع سرد است. گوشت مرغ، گوسفند و پرندگان دارای طبع معتدل است. ولی شیر حیوانات تابع گرمی گوشت آن‌ها نیست. ازجمله:
شیر بز دارای طبع سرد است.
شیر گاو دارای طبع گرم است.
شیر گوسفند دارای طبع گرم است.
شیر الاغ دارای طبع سرد است.
شیر مادران شیرده دارای طبع گرم‌ و تر است.
لزوم تشخیص گرمی و سردی در علاج امراض چیست؟
برای روشن شدن موضوع به ذکر چند مثال می‌پردازیم:
فرض کنید دچار آبریزش دهان و بینی، که احتمالاً ناشی از مصرف سردی زیاد است شده‌اید، و با مصرف کمی گرمی بهبود می‌یابید.
فرض کنید شخصی دچار کثرت شهوت و استمناء است. در این صورت باید از مصرف گرمی خودداری و از سردیجات استفاده کند (غیر از میوه‌های قرمز و سیاه)
فرض کنید با خوردن مقادیر فراوان آجیل با طبع گرم (مانند تخمه آفتابگردان) دچار تورم غدد لنفاوی و گلودرد شده‌اید (البته پس از مصرف گرمی باید محلولی از نوشیدنی‌های دارای طبع سرد مانند ماءالشعیر یا آب هندوانه قرقره کرد. در این صورت با مصرف سردی بهبود می‌یابید.
فرض کنید دچار سوزش ادرار شده‌اید که یکی از دلایل آن مصرف زیاد گرمی است که با مصرف سردی بیمار رو به بهبود می‌رود.
فرض کنید احساس بی‌حالی و کسالت دارید که احتمالاً از مصرف زیاد سردی (برای مثال آب‌لیموی زیاد یا دوغ ترش) ناشی می‌شود، که با مصرف گرمی و اصلاح طبع، رو به بهبود خواهید رفت.

اخلاط چهارگانه(temperaments)
قدما از روی علائم ظاهری و تجربی، چهار نوع خلط برای انسان‌ها در نظر گرفته بودند که عبارت‌اند از: سودا، بلغم، خون، صفرا. غلبه‌ی هریک از این اخلاط باعث ایجاد اختلال و مرض می‌شود و هر یک نشانه‌ی خاصی دارد که در ادامه به آن‌ها پرداخته خواهد شد.

غذایی که ما می‌خوریم پس از هضم در معده و روده کوچک، از طریق عروق بسیار ریز مزانتریک(ماسقاریا) به کبد منتقل می‌شود و پس از پردازش در کبد به چهار بخش عمده تقسیم می‌شود: صفرا، دم(خون)، بلغم و سودا. به هر یک از این‌ها خلط گفته می‌شود و منظور از اخلاط اربعه همین چهار خلط است. البته بلغم عمدتاً در معده و روده ایجاد می‌شود و مقدار کمتری از آن در کبد تولید می‌گردد. این بخش از طریق عروق لنفاتیک روده جذب می‌شود و برخلاف بقیه غذاها وارد کبد نمی‌شود. امروزه به این بخش جذب‌شده‌ تری گلیسیرید می‌گوییم که نوعی چربی خون است.

برای نزدیکی به ذهن، این‌طور در نظر بگیرید که اگر یک مقدار خون را داخل لوله‌آزمایش بریزیم چهار بخش در آن دیده می‌شود: بخش فوقانی آن‌که درواقع کف خون است و به زردی میزند صفرا نام دارد، بخش زیرین آن‌که به رنگ قرمز است دم و زیر آن بلغم قرار دارد و در ته لوله یک‌لایه رسوب تیره‌رنگ داریم که سودا نامیده می‌شود.
گرچه همه این اخلاط در خون موجودند اما خداوند متعال برای صفرا و سودا مکان‌های ذخیره (صفرا در کیسه صفرا و سودا در طحال) آفریده است که در آن جمع شوند و در هنگام نیاز و به‌اندازه لازم، در بدن انتشاریافته و مانع ابتلا به بیماری‌های مربوطه شوند اما دم و بلغم در بدن و در عروق خونی، لنفاوی و ... در حال حرکت‌اند و جایگاه ویژه‌ای ندارند.

بنابراین وجود هر چهار خلط در بدن انسان ضروری است اما هر یک به‌اندازه‌ای خاص و معین. پروردگار حکیم با تقدیر خود برای هر یک از این‌ها مقدار معینی را مقدر کرده است و آنچه موجب بیماری است به هم خوردن تعادل میان این اخلاط و تغییر در مقدار (تغییر کمی) یا در کیفیت اخلاط (تغییر کیفی) می‌باشد.
به همین دلیل، در اکثر بیماری‌های اکتسابی باید به دنبال غلبه یکی از اخلاط چهارگانه بگردیم. این غلبه خلط را سوء مزاج مادی می‌نامند یعنی تغییر در ماده ایجادشده و یکی از اخلاط افزایش‌یافته و غلبه پیدا کرده است و مزاج فرد یا عضو را از حالت تعادل خارج کرده است.

علائم غلبه اخلاط
1- غلبه خون: پری رگ‌ها و نبض، سردرد و سنگینی سر، سرخی چشم‌ها و صورت و بدن، زیادشدن خواب و احساس کسالت و خمیازه، ایجاد دمل و بثورات پوستی و خارش، شیرینی دهان، خونریزی لثه و بینی، خارش محل حجامت و فصد قبلی...
2- غلبه بلغم: سفیدی رنگ، نرمی و سردی پوست، کندی حواس و زیادشدن خواب، فراموشی و کند فهمی، ترشحات پشت حلق بلغمی و سرفه زیاد، ضعف هضم و آروغ ترش زدن، زیادشدن آب دهان، عدم تشنگی، ادرار سفید و سنگینی بدن که در این‌ها بیشتر از غلبه خون است
3- غلبه صفرا: زردی رنگ چشم و پوست، تلخی دهان، خشکی دهان و بینی و عطش زیاد، کاهش تمایل به غذا، تهوع، احساس گزگز، نبض سریع، خشن بودن و ...
4- غلبه سودا: لاغری و خشکی و سفتی پوست، پرمویی پوست، سیاه شدن رنگ پوست به‌ویژه در زیر چشم، فکر و خیال زیاد، پریدن مکرر از خواب، خواب سبک، سوزش سر دل و اشتهای کاذب(با خوردن چند لقمه سریعاً سیر می‌شوند)

طبع صفراوی مزاجان گرم و خشک است(خیلی گرم)
طبع دموی‌مزاجان(غلبه خون) گرم و تر (کمی گرم) است
طبع بلغمی‌مزاجان سرد و تر (کمی سرد) است
طبع سودایی‌مزاجان سرد و خشک (خیلی سرد)است

برچسب ها:

اخلاط چهارگانه

3481

دیدگاه ها

نام :

ایمیل :

توضیحات :

علت گرمی و سردی مزاج انسان ها چیست و چه ربطی با بیماری ها دارد؟

درمان‌های سنتی بر چهار رکن اصلی مبتنی است

مشاوره رایگان

لزوم تشخیص گرمی و سردی در علاج امراض چیست؟

اخلاط چهارگانه(temperaments)

علائم غلبه اخلاط

گیاهان دارویی

مزاج شناسی

تغذیه

طب سنتی

اخلاط چهارگانه